Silahların gölgesinde ‘berdel’ düğünü

Silahların gölgesinde ‘berdel’ düğünü

Barış DURAK/ŞANLIURFA, (DHA)

GÜNEYDOĞU Anadolu Bölgesi’nde binlerce yıldır süren berdel evliliği geleneği, kadınların ve kadın kuruluşlarının tepkilerine rağmen sürüyor. Son olarak Şanlıurfa’ya bağlı Kızıl ve Verimli köylerinde oturan Özgün ile Gök aileleri de ortalama 25 bin YTL başlık parası nedeniyle berdel yöntemiyle hem kızlarını, hem de oğullarını evlendirdi. Silahların gölgesinde yapılan düğün ile dünya evine giren damatlardan 30 yaşındaki Mehmet Özgün, “Berdel taraftarı değilim, ama kaderin önüne geçilmez'' dedi.
Özgün ve Gök ailelerinin çocuklarının Kızıl köyündeki berdel düğününde yine bildik görüntüler ortaya çıktı. Yüzlerce mermi sıkılan düğünde, çocuklar boş kovanları toplayarak oynadı. Berdel düğününde Muacel Aşiretinden çiftçi Mehmet Özgün, Verimli Köyü’nde yaşayan Binizet Aşireti’nden 20 yaşındaki Şehrazat Gök’ü eş olarak seçti. Aile başlık parası yerine Şehrazat Gök’ün ağabeyi 25 yaşındaki Ahmet Gök’e, 19 yaşındaki kızları Halime Özgün’ü eş olarak verdi. Kızıl köyünde Özgün Ailesi tarafından köy meydanında yapılan Berdel düğününe, ailelerin yakınları ile çevre köylerden çok sayıda misafir katıldı. Büyük kazanlarda yapılan yemekler davetlilere ikram edildi, düğünde kadın ve erkeklerin ayrı yerlerde oturması dikkat çekti.

‘MECBURUZ’
Hayatını Şehrazat Gök ile birleştiren damat Mehmet Özgün, “Çok mutluyuz. Anlaştık ve evlenme karar verdik. Ben evleneceğim kızı gördüm, kızın ağabeyi de benim kardeşimi görüp beğendi. Birbirimizi beğenmesek bu iş zaten olmazdı. Berdel evliliklerine fazla taraftar değilim. Başlık parası verebilecek durum olmadığı için berdel evliliği kısmet oldu. Kaderin önüne geçmek mümkün değil'' diye konuştu.
Kızıl Köyü Muhtarı 60 yaşındaki Cuma Altan ise, bölgede sürekli berdel evliliklerinin yaşandığını kaydederek, “Berdel evliliklerinde bir taraftan birisi eğer boşanırsa, diğer taraf da boşanır. Yani evlilikler birbirine bağlı sürer. Başlık parası ödeyecek gücü olmayanların tercihi berdel evliliğidir'' dedi.

SİLAHLARIN GÖLGESİNDE DÜĞÜN
Onca uyarı ve bir çok ölüme rağmen berdel yöntemiyle yapılan düğün yine silahların gölgesinde gerçekleştirildi. Düğüne katılan çok sayıda davetli, silahlarına sarılarak çocukların gözü önünde ateş etti. Düğünde damadın başı üzerinde de silah sıkılırken, bazı davetliler tabanca yerine havaya pompalı tüfek ve uzun namlulu kaleşnikof tüfekle ateş etti. Halay çekenlerin arasında havaya ateş edenler, korku dolu dakikalar yaşattı.
Yapılan düğün sonunda berdel ile mutluluğu seçen aileler kızlarını değiş-tokuş yapacakları iki köy ortasında buluştu. Mehmet Özgün, yanına aldığı kızkardeşi Halime Özgün ile süslenmiş otomobile binerek yola çıktı. Bu sırada, Özgün ailesinin yakınları adet gereği gelin giden kızlarının ardından su döktü. Halime Özgün’ün evden çıkışı sırasında bir erkek yakını da, gelinin başının üzerinde adet gereği tabancayla havaya ateş etti. İki köyden çıkan düğün konvoyu, birbirine 10 kilometre mesafedeki iki köyün orta noktası olarak kabul edilen bir köprü üzerinde buluştu. Buluşma noktasına, damatlardan Ahmet Gök gelmedi, gelinlerin arabadan inişi sırasında bir kişi havaya kalaşnikof ile uzun süre ateş etti. Bu sırada gelin ve yanındaki kadınlar korkudan kulaklarını kapatırken, silahtan fırlayan boş kovanlar ise başlarının üzerine düştü. İki gelinin buluşması sırasında da çok sayıda kişi tabancaları ve tüfekleriyle havaya defalarca ateş etti. İki gelin yeni eşlerine ve evlerine giderken, gözyaşı döktü. Mehmet Özgün, buluşma sonrası eşi Şehrazat Gök ile Kızıl Köyü’ne dönerken, kızkardeşi Halime ise Gök ailesinin yakınlarıyla birlikte Verimli Köyü’ne gitti.

BERDEL EVLİLİĞİ YAPTIM, MUTLUYUM
Kızıl Köyü’nde yapılan düğüne katılan bir çocuk annesi 28 yaşındaki Zehra Özgün, kendisinin de 3 yıl önce berdel evliliği yaparak evlendiğini belirterek, “İyi anlaşıyoruz, kardeşimin evliliği bizden daha iyi. Onlar da çok mutlu. Eğer bir taraf boşanırsa diğer taraf da boşanmak zorunda. Mesela ben boşanırsam, ağabeyim boşanmak istemezse bunun karşılığında kızın ailesine başlık parası ödemesi gerekir. Ancak, aile başlık parasını da kabul etmeyebilir. O zaman geleneklere göre mecburen ayrılmak zorunda. Yani hayatımız bu'' dedi.
Berdel nedir?
Doğu ve Güneydoğu’da tercih edilen bir evlilik yöntemi olan berdel, iki aile kızlarının takas yolu ile, evlendirilmesi anlamını taşıyor. Daha çok başlık parasını ödememek için yapılan berdel evliliklerinde, dört insanın kaderi aile kararıyla birbirine bağlanmış oluyor. Berdel ile evlendirilen kadınlardan birinin kocası onu istemezse ya da boşarsa, berdel yapılan diğer kadın da eşiyle mutlu olsa bile boşanmak zorunda kalıyor. Berdel yöntemiyle evlenen kadının evden kaçması veya intihar ederek yaşamına son vermesi durumunda ise, karşı aileye ya kızları geri veriliyor, ya da iki aile arasındaki dostluğun bozulmaması için başka bir kızları ile evlendiriliyor.